Verantwoording

 

In de negentiende eeuw zijn de stadkronieken onvolledig uitgegeven door de Vereniging voor Overijsselsche Regt en Geschiedenis, sindsdien zijn vele conclusies gebaseerd op de negentiende-eeuwse editie.[1] Anderhalve eeuw verder zijn de technieken en ideeën voor het ontsluiten van bronmateriaal geëvolueerd in digitale richting. Er is daarom besloten om deze kronieken opnieuw en volledig te ontsluiten. […]

 

In de negentiende eeuw zijn de stadkronieken onvolledig uitgegeven door de Vereniging voor Overijsselsche Regt en Geschiedenis, sindsdien zijn vele conclusies gebaseerd op de negentiende-eeuwse editie.[1] Anderhalve eeuw verder zijn de technieken en ideeën voor het ontsluiten van bronmateriaal geëvolueerd in digitale richting. Er is daarom besloten om deze kronieken opnieuw en volledig te ontsluiten. Er is niet alleen gestreefd om de wetenschap te bedienen, maar ook om de kronieken voor een breder publiek beschikbaar te stellen.

In deze digitale editie van de Kamper stadskroniek kan men op drie verschillende wijzen de kroniek per folium tot zich nemen:

  1. De originele tekst als digitale gescande afbeelding
  2. De originele tekst als kritisch-normaliserende transcriptie
  3. Een hertaling van het Middelnederlands en vertaling van het Latijn in modern Nederlands.

Het is tevens mogelijk om alle velden naast elkaar te openen of hier een selectie te maken. Bij elk folium is een gegevensreeks met data toegevoegd over de fysieke kenmerken van de folium (metadata). De genoemde gegevens zijn gebaseerd op de nog niet gepubliceerde dissertatie van de editeur (hierover binnenkort meer).

Naast de hier boven genoemde tekstvelden (textlayers) Kritisch-normaliseende transcriptie en Hertaling/Vertaling zijn de teksten uitvoerig voorzien van annotaties (annotations). De noten kunnen net als de tekstvelden aan- of uitgevinkt worden.

 

Verantwoording van de verschillende navigatievensters (tekstvelden en transcripties)

De scan (Facsimile)

In het venster Facsimile is een scan te zien van het gekozen folium. U kunt via de navigatieknoppen in- en uitzoomen. Met de overige knoppen kunt u het beeld van links naar rechts en van boven naar onder verplaatsen.

 

Het tekstveld kritisch-normaliserende transcriptie (Critical)

De tekstweergave in de kritische editie vindt plaats met inachtneming van de volgende regels:

  • i en j zijn niet genormaliseerd in Middelnederlandse woorden; de letter ypsilon met punten is getranscribeerd als ij;
  • in Latijnse transcripties is de letter j genormaliseerd naar i;
  • u, v, uu en w zijn genormaliseerd;
  • v/b is genormaliseerd;
  • getallen weergegeven in Romeinse cijfers zijn niet als Arabische cijfers weergegeven;
  • afkortingen van duizendtallen of honderdtallen zijn niet genormaliseerd, maar worden als superscript aangegeven;
  • hoofdletters en kleine letters zijn naar hedendaags gebruik genormaliseerd, uitgezonderd indien hoofdletters een aparte functie binnen de tekst hebben voor een versregel, bv. het gedicht over Jeanne d’Arc op folium 251v. De dubbele ff waar een hoofdletter zou moeten komen te staan wordt stilzwijgend opgelost, bijvoorbeeld: ffrederick wordt Frederick;
  • afkortingen zijn zoveel mogelijk naar analogie van de voluit geschreven vormen in de tekst, stilzwijgend opgelost;
  • in de tekst aaneengeschreven woorden zijn voor zover mogelijk naar hedendaags gebruik gescheiden weergegeven. Woorddelen die in de tekst gescheiden zijn, zijn voor zover mogelijk naar hedendaags gebruik aaneengeschreven weergegeven;
  • de tekst is voorzien van hedendaagse interpunctie;
  • geradeerde of gecanceleerde teksten zijn stilzwijgend opgelost door niet weer te geven;
  • vertoont de basistekst gelijktijdige wijzigingen en/of toevoegingen, dan wordt de gewijzigde en/of vermeerderde versie gegeven. De wijzigingen en/of toevoegingen worden aangeduid in het notenapparaat;
  • delen van de tekst die weggevallen of onleesbaar geworden zijn en met redelijke zekerheid gereconstrueerd kunnen worden, worden weergegeven en geannoteerd.
  • bij contractie van een voorzetsel of lidwoord in combinatie met een zelfstandignaamwoord of infinitief worden de twee woorden gescheiden en de scheiding aangegeven door een apostrof, bijvoorbeeld: t’ ontsetten.

n.b. dagen met heiligennamen met sint zijn klein geschreven en de naam zelf met een hoofdletter bijvoorbeeld: sunte Katharina en Assumptionis Marie. Straatnamen, plaatsnamen en eigennamen zijn met een hoofdletter geschreven, bijvoorbeeld: sint Franciscusdag, maar Sint Franciscuspoort.

 

Het tekstveld Hertaling van de Middelnederlandse en Vertaling van de Latijnse teksten (Translation)

Bij de hertaling van het Middelnederlands is er voor gekozen om een ‘vrije’ hertaling te presenteren. Er is gestreefd naar een toegankelijke vlot lopende hertaling. Door de aanwezigheid van de facsimile en transcripties is de originele vorm van de tekst constant raadpleegbaar.

 

Het veld Metadata

In dit veld vindt u informatie over de kenmerken van het geopende tekstveld of facsimile. Zoals reeds vermeld zijn hier de codicologische en paleografische gegevens gebaseerd op de nog niet gepubliceerde dissertatie van de editeur. Hieronder zullen de verschillende velden en hun betekenis worden omschreven:

  • Name of object: de titel/ naam van de codex of manuscript;
  • Title of text: de naam van de kroniek;
  • Name of author: in dit veld staat de auteur die het meest voorkomt op de geopende folium;
  • Folio number: het nummer van de moderne foliumnummering:
  • Folio side: de recto of verso zijde van het folium;
  • Column on page: indien de bladspiegel in meerdere kolommen is verdeeld, treft u hier een alfabetische nummering per kolom aan
  • Scribe: de naam van de scribent,veelal zal die overeenkomen met het veld Name of author;
  • Collectie: de collectie waartoe het stuk behoort;
  • Inventory number: inventarisnummer binnen de collectie;
  • Scan(s): de gegevens van de scan;
  • Language: de meest voorkomende taal op het folium;
  • Location:waar het stuk zich op dit moment fysiek bevindt;
  • Editor: de naam van de samensteller en editeur van dit record;
  • Handwriting: het type handschrift dat het meest voorkomt op het geselecteerde folium.
  • Scribe margin: indien er tekst in de marge voorkomt de meest voorkomende scribent;
  • Material: of het folium van papier of perkament is;
  • Watermark: indien aanwezig staat een watermerk vernoemd aan de hand van Briquet, Les Filligranes;
  • Written space: de afmetingen van de bladspiegel.

Annotations

In de annotaties komt verschillende informatie over de inhoud van de tekstvelden terug. Er is onder andere voor gekozen om hier verschillende personen- en plaatsnamen op te nemen. De annotaties voor het tekstveld Hertaling/Vertaling wijken af ten opzichte van het tekstveld Kritisch-normaliserende transcriptie. De moderne kalenderdata zijn in Translation aangegeven via een annotatie. In het tekstveld Hertaling/Vertaling is er eveneens voor gekozen om de annotatie Onderwerp op te nemen. Hier zijn op onderwerp en jaartal verschillende gebeurtenissen terug te vinden. Er bestaat de mogelijkheid om hier op te zoeken. In het onderstaande worden de verschillende annotaties per tekstveld uitgelegd:

Het tekstveld Kritisch-normaliserende transcriptie (Critical)

  • Uncategorized – Any annotation

Hier wordt een uitleg gegeven die niet past in een van de onderstaande annotaties. Bijvoorbeeld: de tekst gaat  op folium 260 verso verder.

  • Bible – Identification of the passage

Hier wordt aangegeven uit welke passage van de Bijbel een fragment komt. Bijvoorbeeld: Vulgaat, Liber Psalmorum 36(35):13, ‘Ibi ceciderunt, qui operantur iniquitatem, expulsi sunt nec potuerunt stare.’ : ‘Aldaar zijn de werkers der ongerechtigheid gevallen; zij zijn neergestoten, en kunnen niet weder opstaan.’

  • Classical

Hier staat aangegeven welke klassiek auteur en werk een scribent als bron heeft gebruikt.

  • Drawing – Reference to a drawing

Bij een tekening wordt deze omschreven. De annotatie is geplaatst op de hoogte waar de tekening op het folium is

  • Initial –

Hier wordt aangegeven dat er een Initiaal in de tekst is. Naast de letter wordt ook de regelhoogte aangegeven, bijvoorbeeld: A 2 regels hoog

  • Latin – Latijnse tekst

Hier wordt aangegeven dat een passage in het Latijn is. Daarnaast wordt een vertaling gegeven, bijvoorbeeld: ‘Hij voerde een meting uit van de gehele wereld’.

  • Letter lost –

Hier wordt aangegeven dat een letter of letters er niet meer staan of te slecht leesbaar zijn geworden. Het woord met de desbetreffende letters (geïnterpreteerd) wordt aangegeven.

  • MNL – vertaling

Deze annotatie wordt alleen gebruikt indien een Middelnederlands woord een verklaring behoeft. Hierbij is gebruik gemaakt van het Middelnederlands woordenboek van J. Verdam. De vertaling van het woord is afkomstig van Verdam, Middelnederlands Woordenboek, CD-ROM (SDU 1998). Indien er een lemma aanwezig is, is het lemma van de vertaling op de CD-ROM eveneens meegenomen met nummer. Andere verwijzingen naar het Middelnederlands Woordenboek zijn, indien relevant, eveneens meegenomen. Eventuele afwijkende woordverklaringen zijn door de editeur aangegeven tussen […].

  • Geographical name – any place mentioned

Indien de naam afwijkt van de huidige plaatsnaam of een relatief onbekende plaatsnaam is, wordt hier de plaatsnaam genoemd en in welk land of provincie de plaats zich bevindt.

Voor plaatsnamen in de Nederlanden is gebruik gemaakt van: A.J. van der Aa, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden (Gorinchem 1839-1847)

  • Person – Name of person, if possible with PE-number in BIA

Hier wordt de naam nader toegelicht. Waar mogelijk is een verwijzing gemaakt naar het Biografisch Portaal waar meer informatie over de desbetreffende persoon te vinden is. Naast het biografisch portaal is er van verschillende naslagwerken gebruik gemaakt om informatie terug te vinden:

voor leden van de gezworen meente, schepenen en raden van Kampen: K. Schilder, Van Raad tot municipaliteit, deel II (Kampen 1985); voor drosten van Overijssel: K. Schilder, Naamlijst van Drosten, Kasteleins Richters en Schouten in Overijssel, deel 1 t/m 3 (Kampen 1989); J. Folkerts red. e.a., Overijsselse Biografieën, Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Overijsselaars (Meppel 1990);

voor de Duitse bisschoppen van Osnabruck en Münster: Stefan Weinfurter en Odilo Engels ed., Series Epicoporum ecclesiae catholicae occidentalis Series V Germania (Stuttgart 1982) en  Giorigo Fedalto, Hierarchia catholica usque ad saecula XIII-XIV sive Series episcoporum Ecclesiae catholica (Padua 2012);

voor de Duitse vorsten: Hermann Grotefend, Taschenbuch der Zeitrechnung des deutschen Mittelalters und  der Neuzeit (Hannover 1982)

  •  Added above the line –

Deze annotatie geeft aan dat een woord of woorden zijn toegevoegd (als correctie op de tekst) en dit boven de  geschreven regel is gedaan.

  • Added below the line –

Hetzelfde als het  voorgaande maar dan onder de geschreven regel.

  • Added left of column –

Idem, maar dan links van de bladspiegel.

  • Added on the line –

Idem, maar dan op de geschreven regel.

  • Added right of column –

Idem, maar dan rechts van de bladspiegel.

  • Source – Reference to a source other than the Bible

Hier wordt een contemporaine bron weergegeven.

  • Striked through – doorgehaald

In deze annotatie wordt de hertaling of vertaling weergegeven van een doorgehaalde passage of woord. Is alleen van toepassing voor het tekstveld Diplomatic.

  • Underlined – Underlined text

Hier wordt aangegeven dat een passage of woord is onderstreept.

  • Hand

Hier wordt aangegeven wie een bepaalde passage heeft geschreven naast het leeuwendeel van de tekst, genoemd in de metadata. Dit is ook van toepassing op het margeschrift.

  • Handwriting

Hier wordt een afwijkend handschrift ten opzichte van de in de in de metadata genoemde handschrift aangegeven. Bijvoorbeeld: hybride, cursiva etc.

  • Catchword

Hiermee worden custoden weergegeven.

  • Added in right margin, probably meant as keyword(s)

Hier wordt de aantekening in de rechter marge opgenomen. De annotatie wordt geplaatst bij het eerste woord op dezelfde regelhoogte waar de margetekst staat geschreven.

  • Added in left margin, probably meant as keyword(s)

Idem, maar dan in de linker marge.

  • Chronogram

Hier wordt aangegeven of er een chronogram voorkomt. De letters die in de passage tot een Romeinse cijfer te herleiden zijn, zijn onderstreept en uiteindelijk als een Arabisch jaartal weergegeven.

  • Measures, weights and currency

Hier vindt u uitleg over maten, gewichten en valuta. Indien het mogelijk was, is de moderne equivalent in kg, cm etcetera aangegeven. De omschrijving in het Middelnederlands Woordenboek van Verdam is tevens genoemd, als het woord daar voorkomt. De kamper maten en gewichten zijn gebaseerd op J.M. Verhoeff, Nederlandse maten en gewichten en  de database van het Meertensinstituut (www.meertens.knaw.nl/mgw/plaats/513 (24-7-2016)) De omgerekende gewichten zijn door de editeur aangegeven tussen […].

Het tekstveld Hertaling/Vertaling (Translation)

  • Uncategorized – Any annotation

Hier wordt een uitleg gegeven die niet past in een van de onderstaande annotaties. Bijvoorbeeld: de tekst gaat op folium 260 verso verder. 

  • Bible – Identification of the passage

Hier wordt aangegeven uit welke passage van de Bijbel een fragment komt. Bijvoorbeeld: Vulgaat, Liber Psalmorum 36(35):13, ‘Ibi ceciderunt, qui operantur iniquitatem, expulsi sunt nec potuerunt stare.’ : ‘Aldaar zijn de werkers der ongerechtigheid gevallen; zij zijn neergestoten, en kunnen niet weder opstaan.’

  •  Drawing – Reference to a drawing

Bij een tekening wordt deze omschreven. De annotatie is geplaatst op de hoogte waar de tekening op het folium is.

  •  Latin – Latijnse tekst

Hier wordt aangegeven dat een passage in het Latijn is.

  •   MNL – vertaling

Indien het grootste gedeelte van de tekst in het Latijn staat geschreven, wordt met deze annotatie aangegeven dat een passage in het Middelnederlands is geschreven.

  • Added in right margin, probably meant as keyword(s)

Hier wordt de aantekening in de rechter marge opgenomen. De annotatie is geplaatst bij het eerste woord op dezelfde regelhoogte waar de margetekst staat geschreven.

  • Added in left margin, probably meant as keyword(s)

Idem, maar dan in de linker marge.

  •  Chronogram

Bij deze annotatie wordt aangegeven of er een chronogram voorkomt. De letters die in de passage tot een Romeinse cijfer te herleiden zijn, zijn onderstreept en uiteindelijk tot een arabisch jaartal weergegeven.

  • Date

Hier wordt de omgerekende datum aan de hand van H. Grotefend, Zeitrechnung des deutschen Mittelalters, Band I en II (Aalen 1997) en het Taschenbuch der Zeitrechnung (Hannover 1982) weergegeven. Bijvoorbeeld sint Petrus ad Vinculam 1495: zondag 22 februari.

  • Subject – Inhoudsopgave

Met deze annotatie zijn de beschrijvingen gecategoriseerd. In het venster met annotaties ziet u een overzicht met onderwerpen. Het betreft hier een korte omschrijving van het relaas en een jaartal. Op deze wijze fungeert de annotatie als index of inhoudsopgave van de stadskroniek.

 

[1] J.C.  Bijsterbos, ed., Kamper Kronijken (Deventer 1862).